اندازه گیری رطوبت خاک

اندازه گیری رطوبت خاک

اندازه گیری رطوبت و پتانسیل آب خاک

تعیین رطوبت و ظرفیت نگه داشت آب خاک در مناطق خشک و مرطوب اهمیت بسزایی دارد.

در مناطق مرطوب علی رغم نبود باران در هفته های متوالی ، در فاصله بین بارندگی ها ، باز هم گیاهان رشد می کنند،

این نشان دهنده ذخیره مقداری آب در خاک است. درصد رطوبت و ظرفیت نگه داری آب در خاک به دلیل اهمیت آن ها

در تعیین عمق آب آبیاری و فاصله زمانی بین دو آبیاری از جمله عملیات های مهم در برنامه ریزی های کشاورزی است.

اندازه گیری رطوبت در خاک

اندازه گیری رطوبت خاک به تعیین درصد آب موجود در خاک گفته می شود.

رطوبت خاک هم به صورت مستقیم و هم غیر مستقیم قابل اندازه گیری می باشد.

در روش مستقیم مقادیر رطوبت به صورت مشخص اندازه گیری می شوند.

اما در روش های غیر مستقیم ابتدا یک عامل دیگر اندازه گیری می شودو سپس از روی آن ، مقدار رطوبت خاک تخمین زده می شود.

از روش های غیر مستقیم می توان به اندازه گیری مقاومت الکتریکی و پتانسیل آب در خاک اشاره کرد.

دستگاه های رطوبت سنج PR1 و PR2 ، دستگاه نوترون متر و TDR نیز ، اگرچه رطوبت را مستقیم نمایش می دهند، اما در آنها نیز یک پارامتر دیگر اندازه گیری می شود ، سپس به رطوبت تبدیل می شود. روش مستقیم تعیین رطوبت همان تعیین وزنی و حجمی رطوبت از طریق خشک کردن نمونه های خاک در آون می باشد.

مفاهیم مربوط به پتانسیل و نیروهای آب در خاک

توصیف رطوبت خاک به تنهایی نمی تواند بیان کننده تمامی حالات آب در خاک باشد.

به عنوان مثال با توجه به بالا بودن میزان رطوبت در یک نوع خاک ، رشد گیاه در آن ممکن است کمتر از خاک دیگری باشد که رطوبت آن کمتر است. در صورتی که اگر ملاک فقط مقدار

رطوبت بود باید در خاک دوم نیز گیاه رشد نمیکرد. اگر رطوبت در دو نوع خاک که بافت یکی سبک و دیگری سنگین است مساوی باشد و آن ها در کنار هم دیگر قرار بگیرند ،

رطوبت از خاکی که بافت درشت دارد به سمت خاکی که بافت ریز دارد جریان پیدا می کند. یعنی حرکت آب از یک نقطه به نقطه دیگر می تواند به مقدار رطوبت آن ها بستگی نداشته باشد.

نگه داشت رطوبت در خاک و یا حرکت آن از یک نقطه به نقطه دیگر تابع مقدار رطوبت نبوده بلکه عامل دیگری است که آن را کنترل می کند. بهتر است با نام دیگری مثل شدت رطوبت یا پتانسیل بیان گردد.

پتانسیل آب در خاک توان انجام کار توسط آب را توصیف می کند.

نیروهای آب در خاک

آب با نیروهای مختلفی در خاک نگه داری می شود. برای خارج کردن و جا به جایی آب درخاک باید براین نیروها غلبه کرد.

این نیروها به دلیل موقعیت ثقلی آب ، چسبندگی آب به خاک و خصوصیات شیمیایی آب است که هر کدام پتانسیل مخصوص به خود را دارند.

پتانسیل ثقلی آب : فاصله عمودی هر نقطه تا سطح مبنا را پتانسیل ثقلی می نامند. اگر آب در بالای سطح مبنا باشد پتانسیل انجام کار را داشته و دارای پتانسیل مثبت است. برعکس اگر آب در زیر سطح مبنا باشد برای رساندن آن به سطح مبنا باید مقداری کار انجام شود و پتانسیل ثقلی آن منفی است. پتانسیل ثقلی به خصوصیات خاک بستگی نداشته و تنها فاصله عمودی نقطه تا سطح مبنا حائز اهمیت است.

پتانسیل اسمزی : پتانسیل اسمزی عبارت است از مقدار کاری که روی واحد مقدار آب در محلول آب و املاح بایستی انجام شود تا آن را از سیستم آب و املاح ، از میان پرده نیمه تراوا به سیستم آب خالص منتقل نماید. از آنجایی که پتانسیل اسمزی آب خالص صفر فرض می شود بنابراین پتانسیل اسمزی آب دارای نمک ، منفی خواهد بود. هرچه خاک خشک تر باشد به دلیل غلظت زیادتر املاح در محلول خاک پتانسیل اسمزی افزایش می یابد.

پتانسیل ماتریک :در خاک های غیراشباع مولکول های آب با یک نیرویی به ماتریکس خاک چسبیده اند و جدا کردن آن ها از خاک مستلزم کاری است که باید در جهت عکس به آن وارد شود، این نیرو را پتانسیل ماتریک می گویند. پتانسیل ماتریک در خاک های اشباع صفر است. هرچه خاک خشک شود مقدار پتانسیل ماتریک منفی تر می شود. پتانسیل ماتریک را با تانسیومتر اندازه می گیرند.

برای آشنایی با تانسیومتر کلیک کنید.