تاریخ ریاضیات در ایران ( قسمت دوم )

با بررسی آثار معماری و تاسیسات آبیاری از قبیل قنات ها ،کاریزها ، آب انبار ها ، پل ها ،

طاق ها و ستون ها و…میتوان دریافت که ایرانیان از چه نوع محاسبات ریاضی آگاهی داشته اند ،

ریاضیات عملی آنها بر چه پایه های نظریاستوار بوده ، با کدام شکلهای هندسی کار می کردند ،

و تا چه حد در اندازه گیری چیره دست بوده اند.

تاریخ ریاضیات در ایران ( قسمت دوم )

همچنین ، با بررسی آثار نجومی دانشمندان اولیه اسلامی ، که پیرو سنت های ایرانی بوده اند ،

باید میزان دانشریاضی ایراینان دوره ساسانی را ارزیابی گرد.

باید کتیبه های عیلامی ، و اسنااد مالبی به دست آمده از دوره هخامنشی و اشکانی را مورد بررسی

دقیق قرار داد تا از سنت ریاضی که به ایرانیان آریایی رسیده و هم از حساب بازرگانی که مورد

بهره برداری آنان بوده است ، آگاه شد.

تاریخ ریاضیات در ایران ( قسمت دوم )

البته این کار ها نیازمند دانش پژوهان کوشا و خستگی ناپذیر و فداکار است که از جان خود مایه

بگدارند و فارغ ازگرفت وگیر و داد و ستد و غوغای زندگی رروزانه ، درازنای دهلیزهای پرپیچ و خم

سیر فکری ملت خویش را بپویند.اما در عین حال به مشوقان و حامیانی دوراندیش ، قدرشناس و

گشاده دست هم نیاز دارد که آب و نان و ابزارکارپژوهنده را فراهم آورند و به کار پژوهشگر بنگرند ،

نه به دفتر حضور و غیاب .

اگر چنین نکنیم ، و اگر در اندیشه ی پروردن نسلی پژوهشگر حرفه ای راستین نباشیم ،

شک نیست که با گذشت هرسال جمع بیشتری « دکتر » و « متخصص » خواهیم داشت ،

ولی محققی که با دل و جان شوق تحقیق و جستجو داشته باشد چطور ؟

آثار مربوط به تاریخ ریاضیات در زبان فارسی :

نخستین کوشش اصولی که برای معرفی علما و فضلا _ از جمله برخی ریاضی دانان _ در ایران به عمل آمد،

تالیف نامه دانشوران بود تحت سرپرستی اعتضاد السلطنه. البته در مورد اعبار علمی مطالب آن نباید

مبالغه کرد ، ولی در عین حال لازم است اوضاع و احوال زمان را هم در نظر داشته باشیم .

آقای سید جلال الدین طهرانی در سال 1357 انتشار سالنامه ای را آغاز کرد ، بنام گاهنامه ، که تا سال 1315

مرتبا انتشار یافت و سپس تعطیل شد. او در این سالنامه بصورتی مستند و علمی به معرفی آثار ریاضی

و نجومی دانشمندان ایرانی و اسلامی پرداخت.

آقای دکتر غلامحسین مصاحب در سال 1317 کتاب جبر و مقابله خیام را توسط کتابفروشی مرکزی در تهران

انتشار داد که شامل رساله جبر و مقابله خیام ، ترجمه خلاصه آن و توضیحاتی درباره آن .

تحریر مبسوط و مفصل 1339 تحت عنوان حکیم عمر خیام به عنوان عالم جبر توسط انجمن آثار ملی انتشار یافت

که فصل سوم آن شامل تاریخ علم جبر تا زمان خیام است.